Zadzwoń

Trener personalny > Blog > Suplementacja >

Długość przewodu pokarmowego człowieka wynosi 8-9 metrów, co sprawia, że jest on drugim co do wielkości układem w ludzkim organizmie. To również siedlisko wielu drobnoustrojów. Ekosystem jaki one tworzą w Twoim organizmie wciąż podlega zmianom. Mikroflora każdego z nas jest unikalna i mają na nią wpływ takie czynniki jak: dieta, antybiotyki czy perystaltyka. Wokół tematu jakim są probiotyki wciąż pojawia się szereg pytań. Czy faktycznie przynoszą korzyści zdrowotne? Kto może je stosować i kiedy? Jakie wybrać? Czy warto i dlaczego? Jeśli chcesz się dowiedzieć czym są probiotyki i czy warto je stosować - ten artykuł jest z pewnością dla Ciebie.

Spis treści:

Probiotyki - czym są i kto powinien je spożywać ?
Jakie są zalety stosowania probiotyków ?
Czy probiotyki mogą wywoływać skutki uboczne ?
Dawkowanie probiotyków. Jak je przyjmować ?
Na co zwracać uwagę przy wyborze probiotyków ?
Czy naturalne probiotyki są lepsze niż suplementy ?
Czy warto stosować probiotyki ?

Probiotyki - czym są i kto powinien je spożywać ?

Probiotyki - suplement diety Probiotyki są to specyficzne szczepy mikroorganizmów, które podawane człowiekowi w odpowiedniej dawce, wywierają korzystny wpływ na jego organizm - poprawiają stan zdrowia bądź ograniczają ryzyko zachorowania. Cechą charakterystyczną probiotyków jest to, że dostają się w stanie żywnym do jelita grubego, osiedlają się tam i namnażają by w konsekwencji oddziaływać pozytywnie na przewód pokarmowy i stan zdrowia całego organizmu.

Rodzaje szczepów probiotycznych

Drobnoustroje, które wykazują działanie probiotyczne to przede wszystkim bakterie z rodzaju Lactobacillus. Najpopularniejsze z nich to L. casei, L. reuteri, L. acidophilus, L. rhamnosus, które są odpowiedzialne za produkcję kwasu mlekowego. Inne to bakterie z rodzaju Bifidobacterium np. B. breve czy B. animals. Ponadto do probiotyków zalicza się również drożdżaki Saccharomyces boulardii.

Kryteria jakie powinny spełniać probiotyki

Mają ściśle określoną przynależność rodzajową i gatunkową, ustaloną metodami biologii molekularnej
Powinny pochodzić od ludzi - przynależność do naturalnej mikroflory jelitowej człowieka
Powinny być niepatogenne i nietoksynotwórcze
Wykazują odporność na niskie pH soku żołądkowego, działanie enzymów trawiennych i żółci
Są żywotne i mają zdolność do szybkiego mnożenia komórek podczas pasażu jelitowego
Muszą być bezpieczne oraz wywierać udokumentowany klinicznie korzystny wpływ na zdrowie człowieka

Jakie funkcje pełnią probiotyki?

Szczepy probiotyczne chronią jelita przed bakteriami chorobotwórczymi
Zwiększają ochronę przed chorobami autoimmunologicznymi
Jeśli nie tolerujesz laktozy możesz bez obaw spożywać mleko i produkty mleczne, które zawierają probiotyki, ponieważ zawierają one enzym beta-galaktozydazę, który rozkłada laktozę
Niektóre szczepy wykazują zdolność asymilowania cholesterolu
Rozkładają resztki pokarmowe
Produkują witaminy z grupy B i K
Poprawiają przyswajalność elektrolitów tj. magnez, sód, potas, wapń.

Kto powinien spożywać probiotyki ?

Probiotyki mogą stosować zarówno dzieci ( np. w postaci kropelek) jak i dorośli. Przy czym najlepiej udokumentowano skuteczność działania probiotyków w przebiegu biegunki infekcyjnej u dzieci i w zapobieganiu biegunce, która wiąże się z podawaniem antybiotyków zarówno u dorosłych jak i u dzieci. Ponadto probiotyki mogą być wskazane u osób z zespołem jelita drażliwego (dorośli i dzieci) oraz u osób zakażonych Helicobacter pylori w celu zmniejszenia objawów niepożądanych (dorośli). U niemowląt czasami stosuje się również probiotyki w celu złagodzenia kolki niemowlęcej. Pamiętaj by nie stosować produktów o nieudokumentowanym działaniu.

Zalety stosowania probiotyków - korzyści zdrowotne

Stymulują układ odpornościowy
Utrzymują ciągłość błon śluzowych jelit
Chronią przed bakteriami chorobotwórczymi, produkując substancje antybakteryjne
Zwiększają perystaltykę jelita grubego
Produkują ważne enzymy trawienne – beta-galaktozydaza
Obniżają poziom cholesterolu
Chronią przed występowaniem biegunek po antybiotykoterapii oraz infekcyjnych
Wspomagają wchłanianie mikroelementów
Neutralizują toksyny pokarmowe
Wpływają na dobre samopoczucie

Czy probiotyki mogą wywoływać efekty niepożądane ?

Ból brzucha - skutek uboczny probiotyków Jak już wcześniej wspomniano bakterie probiotyczne nie mogą być patogenne. Powinny uzyskać tzw. status GRAS. W świetle badań klinicznych nie stwierdzono by probiotyki można było przedawkować. Badania, które przeprowadzono na bakteriach kwasu mlekowego związane z ich rzekomą przewlekłą toksycznością uzyskały wynik negatywny. Zatem bakterie kwasu mlekowego, które są związane z fermentacją żywności są bezpieczne dla zdrowia zarówno w postaci suplementów diety jak i w postaci dodatków do żywności. Pozostałe szczepy mogą wykazywać niewielkie efekty uboczne takie jak dyskomfort w jamie brzusznej, wzdęcia czy nadmierne gazowanie w jelitach. Probiotyki mogą również wywoływać infekcje, jednakże zjawisko to dotyczy osób, które mają uszkodzoną śluzówkę nabłonka jelitowego. Znacznym problemem mogą być również pojawiające się reakcje alergiczne na probiotyk oraz na pozostałe składniki preparatu. Dlatego też pamiętaj o tym, że w wielu krajach nie ma precyzyjnych regulacji prawnych odnoszących się do stosowania suplementów diety. Na rynku istnieje mnóstwo preparatów probiotycznych, lecz tylko niektóre z nich wykazują działanie terapeutyczne, które jest wiarygodnie udokumentowane. Dlatego też głównym elementem odpowiedniego podawania probiotyku jest stosowanie szczepów, które zostały ściśle sklasyfikowane i przynależą do określonego gatunku oraz charakteryzują się odpowiednia liczebnością. Zatem zwróć uwagę na fakt, że dostępne na rynku produkty różnią się od siebie, a ewentualne efekty uboczne mogą być związane z jakością preparatu czy zastosowanym szczepem. Probiotyki budzą w dalszym ciągu wiele kontrowersji w temacie ich zastosowania u osób poważnie chorych. Ich zastosowanie jest bardzo ograniczone wśród tej grupy osób. Stosuje się jedynie szczepy o udowodnionym działaniu klinicznym. Uważa się, iż konwencjonalne metody szacowania ryzyka są niewystarczające.

Jak przyjmować probiotyki ? Dawkowanie

Zapamiętaj, że probiotyki podaje się wyłącznie drogą doustną w postaci kapsułek, tabletek czy kropelek. Nigdy wprost do jelita przez sondę – wysokie ryzyko wystąpienia powikłań infekcyjnych. Najlepiej przyjmuj preparaty probiotyczne z posiłkiem lub 30 minut po posiłku. Pożądanym jest by spożywany posiłek nie zawierał dużej ilości tłuszczu. Natomiast gdy posiłek charakteryzuje się wysoką jego zawartością to warto zażyć probiotyk tuż przed posiłkiem.

Dokładnie nie wiadomo jaka jest minimalna skuteczna dawka probiotyków. Uważa się, że najskuteczniejszymi dawkami są od 106 do 109 jednostek tworzących kolonie bakteryjne. Według wielu autorów kliniczna dawka która jest skuteczna to znaczy przynosi korzystne efekty zdrowotne u ludzi to 5–10*109 jednostek tworzących kolonię. Natomiast w przypadku drożdżaków to 250-500 mg/dzień. Z powodu braku ogólnych zasad dawkowania probiotyków najrozsądniej jest stosować taką dawkę, jaka w przeprowadzonych badaniach klinicznych z określonym szczepem bakteryjnym przyniosła u ludzi korzystny efekt zdrowotny.

Uwaga! Warto zapoznać się z informacjami na opakowaniu!

Producent jest zobowiązany do określenia wielkości dawki wykorzystywanej w preparacie, a także długości czasu stosowania danego probiotyku dlatego też czytaj informacje zawarte na opakowaniu oraz w ulotce.

Probiotyki - na co zwracać uwagę przy ich wyborze ?

Przy wyborze probiotyku kieruj się poniższymi wskazówkami:

Niezbędna jest świadomość działania konkretnego szczepu probiotycznego, czyli w jaki sposób ma on oddziaływać na Twój organizm. Wynika to z rodzaju konkretnego szczepu bakteryjnego oraz jego liczebności w preparacie.
Zwracaj uwagę na ilość szczepów obecnych w produktach probiotycznych bowiem preparaty zawierające więcej niż jeden szczep łatwiej się kolonizują i stwarzają lepsze warunki do rozwoju dla wszystkich drobnoustrojów probiotycznych. Istotne jest zatem, aby preparat zawierał zarówno szczepy Lactobacillus jak i Bifidobacterium. Im więcej szczepów tym lepiej.
Weź pod uwagę dawkę. Dobry preparat probiotyczny zawiera w jednej dawce minimum 1 miliard bakterii.
Istotną kwestią jest również wrażliwość na niekorzystne warunki środowiska szczepów bakteryjnych co bezpośrednio jest związane z ich aktywnością biologiczną. Bakterie te są niezwykle wrażliwe na działanie m.in. soków trawiennych dlatego też pamiętaj by probiotyki spożywać najpóźniej wraz z posiłkiem lub 30 min po nim.
Pamiętaj o codziennej podaży błonnika, który jest bezpośrednim źródłem energii dla bakterii probitycznych. W warunkach jego niedostatku drobnoustroje będą namnażać się w znacznie mniejszym tempie.

W poniższej tabeli przedstawiono najczęściej stosowane szczepy probiotyczne, ich ilość, dla jakiej grupy osób są przeznaczone, ich oddziaływanie na ludzki organizm oraz występowanie w poszczególnych produktach

Nazwa szczepu	Ilość	Dla kogo	Oddziaływanie	Preparat
Lactobacillus rhamnosus GG	6 mld	Niemowlęta, dzieci i dorośli	Skraca czas trwania biegunki, wspomaga odporność, zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań podczas i po antybiotykoterapii	Floractin
Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus helveticus	2 x 109	Dzieci powyżej 2 roku życia, dorośli	Stosowany w rzekomo błoniastym zapaleniu okrężnicy, po antybiotykoterapii, zapobiega biegunce podróżnych	Lacidofil
Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus delbrueckii, Bifidobacterium lactis	1,6 mld	Dzieci, dorośli	Stosowany wspomagająco po antybiotykoterapii, w poantybiotykowym zapaleniu jelit, zapobiega biegunce podróżnych. Uwaga! Osoby które wykazują nadwrażliwość na białka mleka krowiego nie powinny go stosować	Trilac
Lactobacillus rhamnosus GG	3 mld	Dzieci powyżej 3 roku życia	Wspomaganie odporności po antybiotykoterapii, wskazaniem jest również wzmożone ryzyko powstawania i rozwoju biegunek	Diclofor 30
Lactobacillus acidophilus, Bifidobacterium animalis subsp.lactis	2x 10 9	Dzieci i dorośli	Stosowany przy i po antybiotykoterapii. Może być stosowany przez wegetarian. Nie zawiera laktozy ani glutenu.	Linex forte
Bifidobacterium longumLactobacillus helveticusLactococcus lactisStreptococcus thermophilus	10 mld	Dorośli	Stosowany przy zaburzeniach trawiennych takich jak wzdęcia i zaparcia, przy zespole jelita drażliwego oraz przy dysfunkcji układu odpornościowego	Lactibiane wzorcowy
Bifidobacterium Lactobacillus acidophilus	1,6 mld	Dorośli i dzieci	Stosowany w trakcie i po kuracji antybiotykowej, w biegunkach infekcyjnych alergicznych, przy zapobieganiu biegunce podróżnych	Bactum
Lactobacillus casei Lactobacillus acidophilus fruktooligosacharydy Streptococcus thermophilus Bifidobacterium bifidum Bifidobacterium longum włókna grochu maltodekstryny oligofruktoza	4 mld	Dorośli i dzieci	Wzmocnienie układu immunologicznego, łagodzenie objawów biegunek, wzdęć, kolek i gazów, reguluje pracę układu trawiennego szczególnie przy zaparciach, ogranicza występowanie powikłań po antybiotykoterapii, wspomaga leczenie alergii oraz infekcji wirusowych i bakteryjnych,	Beneflora
Saccharomyces boulardii	250 mg	Dorośli i dzieci	Ostre biegunki infekcyjne, zapobiega begunkom poantybiotykowym, podróżnych, nawracającej biegnce spowodowanej Clostridium difficile. Przeciwwskazania: zawiera laktozę, pacjenci z założonym cewnikiem do żyły centralnej, przyjmowanie innych doustnych leków przeciwgrzbiczych	Enterol

Czy naturalne probiotyki są lepsze niż suplementy?

Jogurt - naturalny probiotyk Zapewne zastanawiałeś się co jest lepsze: bakterie probiotyczne zawarte w żywności czy te, które znajdują się w suplementach? Odpowiedź nie jest klarowna. Niewątpliwie szczepy zawarte w produktach żywnościowych oddziałują na nasz organizm. Podobnie jest z suplementami. Jednakże wciąż istnieją kontrowersje na temat ściśle udokumentowanych działań terapeutycznych jakie wykazują suplementy. Wciąż zdarza się, że preparaty te nie są regulowane przez FDA co może wiązać się z tym, że nie zawsze to co jest na ulotce znajdziesz rzeczywiście w środku. Dlatego zanim sięgniesz po tabletki warto rozważyć spożywanie żywności bogatej w bakterie probiotyczne. A gdzie się one znajdują? W żywności probiotycznej, czyli takiej, która zawiera żywe kultury bakterii fermentacji mlekowej. Do żywności probiotycznej zaliczamy: mleko acidofilne, kefiry, jogurty, twaróg, fermentowane oraz niefermentowane soki i napoje owocowe oraz warzywne. Warto także stosować probiotyki pochodzenia stricte roślinnego. Tradycja fermentowania żywności roślinnej jest gwarantem bezpieczeństwa. Do produktów, które zawierają naturalne probiotyki zaliczamy kapustę kiszoną oraz ogórki kiszone. Również istotnym źródłem drobnoustrojów probiotycznych są produkty zbożowe z których można przyrządzić chleb na zakwasie. Z bardziej wyszukanych potraw, źródłem dobroczynnych drobnoustrojów są potrawy na bazie soi wśród nich wyróżnia się: tempeh – produkt otrzymywany w wyniku fermentacji soi czy miso- produkt fermentacji soi wzbogacony o brązowy ryż. Kolejnym produktem godnym uwagi jest kombucha – sfermentowany płyn z grzybów. Źródłem dobroczynnej flory bakteryjnej jest także kimchi - potrawa, która powstaje w wyniku fermentacji kapusty, rzodkiewki bądź ogórka. Pamiętaj, że dobór odpowiedniego szczepu i żywności pozwoli uzyskać oczekiwany, korzystny dla Twojego zdrowia efekt.

Czy warto stosować probiotyki ?

Niewątpliwie, mikroorganizmy zasiedlające układ pokarmowy odgrywają ważną rolę w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania organizmu. Probiotyki, które je wspomagają odgrywają kluczową rolę. Nie tylko wpływając na odporność czy chroniąc prze zakażeniami, ale pełniąc również wiele innych istotnych funkcji, które korzystnie wpływają na ludzki organizm. Świadomość rodzaju, działania oraz liczebności dobroczynnych mikroorganizmów zawartych w preparacie to klucz do wybrania odpowiedniego preparatu. Pamiętaj jednak, że żadna tabletka nie zastąpi właściwie skomponowanej, zróżnicowanej diety. Dlatego też przed udaniem się do apteki w celu wybrania odpowiedniego preparatu zachęcam Cię do poszerzenia swojego jadłospisu i włączenia do niego żywności probiotycznej, czyli takiej jak: fermentowane produkty mleczne (mleko acidofilne, twaróg, jogurt) czy produkty pochodzenia roślinnego (kiszone ogórki, kapusta, fermentowane produkty sojowe). Jeśli decydujesz się na preparat probiotyczny zadbaj również o to by probiotyk zażyć wraz z posiłkiem bądź (najpóźniej) 30 minut po nim. Ważnym jest by Twoje posiłki były bogate w błonnik, który jest bezpośrednim źródłem energii dla dobroczynnej mikroflory jelitowej. Rozważ także ilość spożywanego przez Ciebie tłuszczu, gdyż jego nadmiar może utrudnić namnażanie się bakterii probiotycznych. Warto podkreślić, że rynek suplementów probiotycznych wciąż jest poszerzany, szczególnie ze względu na promowany ich korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Pamiętaj jednak, aby zwrócić uwagę na działanie konkretnego szczepu, jego rodzaj i gatunek. Warto również zwrócić uwagę na ilość szczepów zawartych w preparacie. Im więcej szczepów tym preparat jest skuteczniejszy. Koniecznie zapoznaj się z informacjami zamieszczonymi na opakowaniu bądź w ulotce, które określają precyzyjnie dawkę danego preparatu. Istotna jest także podaż probiotyku tzn. doustne preparaty probiotyczne muszą być podawane wyłącznie drogą pokarmową (doustnie) w postaci tabletek, kapsułek, bądź produktów spożywczych, ale nigdy wprost do jelita przez sondę. Nie ulega wątpliwości, iż w miarę ukazywania się nowych wyników badań informacje na temat stosowania preparatów probiotycznych będą ulegały zmianom.

Bibliografia

Szajewska H., Probiotyki w Polsce — kiedy, jakie i dlaczego, Gastroenterologia Kliniczna 2010, tom 2, nr 1, 1–9
Ciborowska H, Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, Warszawa 2014.
Borchers A.T., Selmi C., Meyers F., Keen C.L., Gershwin M.E.: Probiotics and immunity. J. Gastroenterol., 2009, 44, 26-46.
Tompkins TA, Mainville I, Arcand Y.: The impact of meals on a probiotic during transit through a model of the human upper gastrointestinal tract., Benef Microbes, 2011, 1;2(4):295-303
Nowak A., Śliżewska K., Libudzisz Z., Socha J.: probiotyki – efekty zdrowotne, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2010, 4 (71), 20 – 36

Kontakt ze mną