Zaobserwuj mnie, aby być na bieżąco i zobaczyć jak pracuję
Sprawdź moje media społecznościowe
Autor : Maciej Kowalski
Trener personalny > Blog > Treningi >
Kontakt ze mną
dane kontaktowe
Maciej Kowalski
tel. 661 499 583
e-mail.maciejkowalskitrener@gmail.com
Nadczynność tarczycy jest schorzeniem hormonalnym, z którym boryka się mnóstwo osób zwłaszcza kobiet. Wiąże się z nieprzyjemnymi objawami i znacznie pogarsza jakość życia. Po diagnozie wiele chorych zadaje sobie pytanie co dalej? Jak wygląda leczenie i czy może trzeba robić coś więcej np. stosować odpowiednią dietę? Na te i wiele innych pytań związanych z nadczynnością tarczycy znajdziesz odpowiedzi w poniższym tekście.
Nadczynność tarczycy nazywana również hipertyreozą jest zespołem dolegliwości wynikających z nadmiernej ilości hormonów tarczycy. Zbyt wysokie stężenie hormonów może być efektem ich nadmiernej produkcji, zaburzonej pracy receptorów, które wiążą te hormony, nieprawidłowości w metabolizmie obwodowym bądź nadmierną ich podażą (przedawkowaniem) w przebiegu leczenia. Szacuje się, że schorzenie to występuje u około 2% pań i u 0,2% panów.
Przyczyn nadczynności tarczycy może być wiele. Wśród nich wyróżnia się:
Choroba Gravesa-Basedowa czyli zaburzenie autoimmunologiczne (dokładna przyczyna tego schorzenia nie jest znana). Jest ono najczęstszym powodem pojawienia się nadczynności tarczycy (u nawet 75% chorych).
Choroba Plummera tj. guzkowe wole toksyczne (nieprawidłowy rozrost tarczycy).
Choroba Goetscha czyli pojedynczy autonomiczny guzek tarczycy.
Choroba Hashimoto – przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy.
Poporodowe zapalenie tarczycy.
Gruczolaki wydzielające TSH.
Zbyt wysoka podaż jodu.
Wole jajnikowe.
Nowotwory tarczycy.
Generalnie nadczynność tarczycy w przeciwieństwie do niedoczynności tego gruczołu wykazuje działanie pobudzające na organizm. Stopień nasilenia objawów i ich rodzaj może być jednak bardzo zróżnicowany w zależności od chorego. Co ważne schorzenie to może przebiegać bezobjawowo, skąpoobjawowo bądź pełnoobjawowo. Jeśli cierpisz na nadczynność tarczycy możesz obserwować dolegliwości ze strony wielu narządów i układów. Do głównych symptomów choroby zalicza się:
W układzie nerwowym: bezsenność, drażliwość, płaczliwość, problemy ze skupieniem uwagi, drżenie rąk.
Zmiany skórne: świąd skóry, zwiększona potliwość, wypadanie włosów, pękanie paznokci, przekrwienie skóry.
Objawy oczne: w chorobie Gravesa-Basedowa orbitopatia tarczycowa.
W układzie ruchu: osłabienie siły oraz masy mięśniowej.
W układzie krążenia: tachykardia, przerost mięśnia sercowego.
W układzie pokarmowym: powiększenie wątroby, biegunka.
Zaburzenia metabolizmu: obniżenie masy ciała, zwiększony apetyt, nietolerancja ciepła, nietolerancja glukozy, nasilony katabolizm cholesterolu.
W diagnostyce nadczynności tarczycy konieczne jest wykonanie odpowiednich badań. Pamiętaj by nie dokonywać rozpoznania choroby samemu, na podstawie dręczących Cię dolegliwości. Jeśli coś Cię niepokoi udaj się do lekarza, który skieruje Cię na odpowiednie badania. W celu diagnozy nadczynności tarczycy należy zmierzyć poziom:
TSH (tyreotropina) – hormon, który pobudza wytwarzanie hormonów tarczycy (fT3 oraz fT4). Jest to podstawowe badanie w sprawdzaniu czy tarczyca działa prawidłowo. W przypadku nadczynności tarczycy jego poziom będzie zbyt niski. Kontrolowanie jego stężenia w celu obserwowania wczesnych efektów leczenia nie jest jednak dobrym rozwiązaniem. Jego poziom bowiem normuje się dopiero w ciągu 6-8 tygodni bądź nawet później od rozpoczęcia terapii. Norma na ten hormon mieści się w granicach 0,3-4,2 mIU/l. U kobiet w ciąży zakres jest mniejszy 0,1-2,5 mIU/l. Gdy stężenie jest poniżej normy należy dodatkowo oznaczyć fT3 bądź fT4.
fT3 (trójjodotyronina) – hormon tarczycy. Norma 2,3-6,2 ng/ml. Obniżony poziom TSH, a podwyższony fT3 świadczy o nadczynności tarczycy.
fT4 (tyroksyna) – hormon tarczycy. Norma 0,8-2,1 ng/ml. W nadczynności tarczycy jego poziom będzie podwyższony.
Leczenie nadczynności tarczycy w dużej mierze uzależnione jest od przyczyny choroby. Dodatkowo sposób postępowania dobierany jest indywidualnie do pacjenta biorąc pod uwagę jego wiek, wyniki badań, dodatkowe schorzenia, a także rodzaj i nasilenie dolegliwości.
Leczenie nadczynności tarczycy:
Farmakologiczne: leki przeciwtarczycowe (hamują produkcję hormonów tarczycy, np. tiamazol, propylotiouracyl), leki beta adrenolityczne (jako leki dodatkowe, np. propranolol, acebutolol), inne leki uzupełniające np. węglan litu, fenobarbital.
Chirurgiczne: usunięcie całej bądź fragmentu tarczycy. Po uprzednim unormowaniu pracy tarczycy za pomocą leczenia farmakologicznego. Zwykle taki sposób postępowania ma miejsce w przypadku raka tarczycy.
Leczenie jodem radioaktywnym: podanie doustne izotopu jodu, co doprowadza do uszkodzenia komórek tarczycy, które wiążą ten pierwiastek. Efektem takiego działania może być powstanie jatrogennej niedoczynności tarczycy wymagającej leczenia. Taki sposób terapii jest przeciwwskazany u kobiet w ciąży, a także karmiących piersią.
Nieleczona nadczynność tarczycy wiąże się nie tylko z pogorszeniem jakości życia w związku z występującymi dolegliwościami, ale niesie za sobą również poważne powikłania zdrowotne. Należą do nich:
Przełom tarczycowy: bardzo niebezpieczne dla organizmu nasilenie dolegliwości nadczynności tarczycy. Poza istotnym wzmożeniem objawów stan ten doprowadza do zaburzeń świadomości czy podwyższenia temperatury ciała.
Choroby serca: niewydolność serca, choroba wieńcowa, arytmia.
Osteoporoza, osteopenia – zbyt wysokie stężenie hormonów tarczycy może przyczyniać się bowiem do zwiększonego rozkładu kości.
U kobiet w ciąży nadczynność tarczycy może doprowadzić do przedwczesnego porodu, stanu przedrzucawkowego oraz małej masy urodzeniowej.
Odpowiednia dieta w nadczynności tarczycy jest niezbędnym elementem terapii. Głównym celem żywieniowym jest właściwe odżywienie organizmu i niedopuszczenie do jego wyniszczenia. Jeśli cierpisz na nadczynność tarczycy powinnaś/ieneś odżywiać się zgodnie z zasadami zdrowego żywienia ludzi zdrowych jednak musisz zwracać szczególną uwagę na kilka ważnych aspektów:
Nadczynność tarczycy wiąże się ze wzmożoną przemianą materii. Często dodatkowo towarzyszy temu biegunka co przyczynia się do nadmiernego spadku masy ciała. Ze względu na te objawy wartość energetyczna Twojej diety powinna być zwiększona o około 15%. Co to oznacza w praktyce? Powinnaś/ieneś spożywać więcej kilokalorii niż wynosi Twoje całkowite zapotrzebowanie.
Spożywaj około 5, a nawet 6 posiłków dziennie. W nadczynności tarczycy lepiej bowiem jeść częściej, ale o mniejszej objętości.
Jeśli występuje u Ciebie biegunka Twoja dieta powinna być łatwostrawna. Musisz zatem wykluczyć z niej: produkty długo zalegające w żołądku (smażone potrawy, z wysoką zawartością tłuszczu), wzdymające (warzywa cebulowe, kapustne, nasiona roślin strączkowych) oraz ciężkostrawne (gruboziarniste, razowe produkty zbożowe, niektóre owoce tj. śliwki, gruszki, czereśnie, wiśnie, owoce marynowane, niektóre warzywa tj. rzepa, rzodkiewka, kalarepa, ogórek, ostre przyprawy czyli pieprz, ostra papryka, ocet oraz słodycze).
W przypadku biegunek podstawowe źródło węglowodanów powinny stanowić: jasne pszenne pieczywo, jasne makarony, drobne kasze (jaglana, jęczmienna). Gdy biegunka ustąpi stopniowo zacznij wprowadzać ich bardziej wartościowe źródła zaczynając od pieczywa graham i powoli dodając grube kasze (gryczana, pęczak), płatki owsiane, pełnoziarniste makarony, pełnoziarniste ciemne pieczywo.Jeśli występuje u Ciebie biegunka sięgnij po zapierające produkty, obniżające perystaltykę jelit: mocna gorzka herbata, napar z suszonych czarnych jagód, kisiel (mąka ziemniaczana), tarte jabłko, marchew, banan, dynia, ryż.
Nadczynność tarczycy grozi poważnym wyniszczeniem organizmu dlatego musisz pamiętać o właściwej podaży białka. Osoby z tym schorzeniem potrzebują go więcej niż zdrowi ludzie. Zapotrzebowanie na ten składnik możesz pokryć spożywając: jajka, ryby, chude gatunki mięs (chuda cielęcina, mięso drobiowe bez skóry, młoda wołowina), a gdy ustąpi biegunka także: produkty mleczne fermentowane (kefir, maślanka, jogurt) oraz rośliny strączkowe.
Ogólna ilość tłuszczu w codziennym jadłospisie nie musi ulegać zmniejszeniu. Wybieraj przede wszystkim oleje roślinne (lniany, oliwa z oliwek, rzepakowy), a jeśli nie występuje u Ciebie biegunka również nasiona i pestki oraz różne orzechy. Powinnaś/ieneś jednak pamiętać by obniżyć spożycie źródeł izomerów trans kwasów tłuszczowych. Unikaj zatem fast-foodów, słodyczy, lodów, krakersów, chipsów, zup w proszku oraz potraw smażonych. Zmniejsz też konsumpcję masła, pełnotłustego mleka oraz unikaj tłustych gatunków mięs: gęsi, kaczki, wieprzowina).
Nie zapominaj też o właściwych technikach kulinarnych. Zrezygnuj ze smażenia zwłaszcza w głębokim tłuszczu. Wybieraj natomiast pieczenie w papierze do pieczenia, w folii, żaroodpornym naczyniu, gotowanie na parze i w wodzie oraz duszenie bez wcześniejszego obsmażania.
Pamiętaj o wypijaniu wystarczającej ilości płynów (około 2 litrów/dobę). Jest to szczególnie ważne z uwagi na ryzyko biegunki oraz zwiększonej potliwości.
Zalecane płyny: woda mineralna oczywiście bez cukru oraz sztucznych słodzików. Jeśli nie lubisz jej smaku możesz przygotować naturalną domową wodę smakową dodając do niej cząstki owoców czy liście mięty.
Niezalecane płyny: wody gazowane, kolorowe słodzone napoje, kawa oraz herbata w nadmiernej ilości (nie wliczaj ich do puli wypitych płynów).
Ze względu na nietolerancję ciepła unikaj potraw i napojów gorących. Wybieraj te o umiarkowanej temperaturze. Zrezygnuj też z rozgrzewających ziół m.in.: cynamonu, pieprzu cayenne, kolendry, goździków, kurkumy, imbiru.
Aby tarczyca działała prawidłowo koniecznie pamiętaj o odpowiedniej konsumpcji produktów będących źródłem następujących witamin oraz minerałów:
Witamina E: orzechy laskowe, migdały, pestki słonecznika, dyni – możesz je spożywać jeśli nie występuje u Ciebie biegunka; oleje roślinne.
Witamina D: przede wszystkim synteza pod wpływem promieni słonecznych. Ze względu na to, że w okresie jesienno-zimowym jest ona niewystarczająca w tym czasie wskazana jest suplementacja. By dobrać odpowiednią dawkę najlepiej wcześniej zbadać jej stężenie we krwi. Ze źródeł żywieniowych występuje głównie w rybach: łosoś, śledź, makrela.
Witamina C: świeże warzywa oraz owoce głównie czarna porzeczka, owoce dzikiej róży, natka pietruszki, świeże soki owocowe i warzywne.
Beta karoten: czerwone i pomarańczowe owoce i warzywa, zielone warzywa: dynia, marchew, szpinak, koperek, natka pietruszki.
Selen: owoce morza i ryby morskie, orzechy głównie brazylijskie, jaja, rośliny strączkowe, produkty pełnoziarniste.
Cynk: kiełki, owoce morza, migdały, sezam, produkty zbożowe.
Niacyna: jaja, chude mięso, twaróg, ryby np. tuńczyk, makrela.
Miedź: otręby pszenne, kakao, płatki owsiane, pestki słonecznika, orzechy.
WAŻNE: Gdy przyjmowany jest lek stosowany w nadczynności tarczycy to nie należy wtedy spożywać innych leków bogatych w jod oraz żywności bogatej w jod: ryby np. dorsz, makrela, orzechy laskowe, brokuły, szpinak gdyż może to doprowadzić do osłabienia działania leku.
Dieta w nadczynności tarczycy powinna być przede wszystkim zbilansowana, zróżnicowana i dostosowana do indywidualnych potrzeb. Dlatego też warto skonsultować swój dotychczasowy sposób odżywia z doświadczonym dietetykiem klinicznym który skoryguje Twoje błędy a także ułoży dla Ciebie indywidualną dietę online w nadczynności tarczycy. Poprawnie usystematyzowany jadłospis jest bowiem skutecznym narzędziem w leczeniu i niwelowaniu często dokuczliwych objawów tego schorzenia. Dodatkowo korzystając z diety online otrzymasz 30 dniowy nieograniczony kontakt mailowy z dietetykiem online oraz gwarancję satysfakcji lub zwrot pieniędzy.
Gdy występują biegunki
I śniadanie: kanapki z chleba pszennego z pastą z gotowanego indyka i warzyw (indyk, marchewka, pietruszka, oliwa z oliwek, majeranek, szczypta soli), napar z suszonych czarnych jagód
II śniadanie: domowy kisiel bananowy, woda mineralna
Obiad: zupa ziemniaczana, łosoś pieczony w folii, kasza jęczmienna perłowa, surówka z marchewki i jabłka, woda mineralna
Przekąska: biszkopt z musem z dyni, woda mineralna
Podwieczorek: jaglanka z morelami, woda mineralna
Kolacja: makaron jasny ze szpinakiem, pomidorem bez skórki i twarogiem półtłustym, pokropiony oliwą z oliwek, mocna gorzka herbata
Bez biegunek
I śniadanie: jogurt naturalny z płatkami jęczmiennymi, malinami, orzechami włoskimi i pestkami słonecznika, herbata owocowa
II śniadanie: wafle ryżowe z pastą z pieczonej marchewki z oliwą z oliwek, woda mineralna
Obiad: zupa koperkowa, cielęcina duszona, kasza gryczana, sałatka (zielona sałata, pomidor, olej lniany), woda z cytryną
Przekąska: koktajl z rukoli, pomarańczy i banana z siemieniem lnianym
Podwieczorek: chleb graham z pastą z awokado posypaną sezamem, woda mineralna
Kolacja: ryż brązowy zapiekany z mięsem z piersi kurczaka bez skóry i warzywami: brokuł, papryka, woda mineralna
* Przedstawione informacje i jadłospis mają charakter ogólny. W celu uzyskania indywidualnych zaleceń skontaktuj się z dietetykiem
Podsumowanie
Nadczynność tarczycy jest coraz częściej diagnozowanym schorzeniem. Może prowadzić do znacznego wyniszczenia organizmu i wielu powikłań, dlatego bezwzględnie wymaga odpowiedniego leczenia i właściwej diety. Pamiętaj przede wszystkim o tym, by regularnie wykonywać badania kontrolne, zdrowo się odżywiać a w razie niepokojących dolegliwości zawsze zasięgnąć porady specjalisty.
Literatura:
I. Wentz: Hashimoto. Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie, Kraków 2017.
K. Łącka, A. Czyżyk: Leczenie nadczynności tarczycy, Farmacja Współczesna 2008, 1, 69-78.
S. Douglas: Leczenie nadczynności tarczycy jodem promieniotwórczym, Medycyna Po Dyplomie 2011, 20, 72-78.
R. Krysiak, K. Kowalcze, B. Okopień: Rzadsze przyczyny nadczynności tarczycy, Przegląd Lekarski 2016, 250-261.
K. Tańska, M. Gietka-Czerniel: Ciąża u kobiety z nadczynnością tarczycy, Postępy Nauk Medycznych 2017, 12, 689-693.
Chcesz żebym Ci pomógł ?
Formularz kontaktowy
Kontakt
Tel; 661 499 583
email : maciejkowalskitrener@gmail.com
adres ; Chmielna 71, Varso Tower
00-801 Warszawa
siłownie: Zdrofit,
Nazywam się Maciej Kowalski i jestem trenerem personalnym oraz dietetykiem z Warszawy. Oferuje skuteczne odchudzanie oraz poprawę kondycji i sprawności fizycznej