Autor : Maciej Kowalski

Przeczytaj również :

Trener personalny > Blog > Diety >

Kontakt ze mną

dane kontaktowe

Maciej Kowalski

tel. 661 499 583

e-mail.maciejkowalskitrener@gmail.com

Uważasz artykuł za pomocny ? Kliknij Lubię to  Dziękuje 

Chcesz żebym Ci pomógł ?

Formularz kontaktowy

Cukrzyca to schorzenie, z którym boryka się mnóstwo ludzi na całym świecie. Dotyczy wszystkich grup wiekowych. Począwszy od dzieci, poprzez nastolatków, osoby dorosłe, kobiety w ciąży, kończąc na osobach starszych. Jako, że istnieją różne rodzaje cukrzycy, różne będą też sposoby leczenia oraz sposoby postępowania dietetycznego. Jeżeli Twoja trzustka nie produkuje insuliny i dostarczasz ją z zewnątrz powinnaś/ieneś nauczyć się planowania swoich posiłków, by efekty terapii były skuteczne. Z poniższego artykułu dowiesz się czym jest cukrzyca typu 1 oraz jak wygląda jej leczenie i dieta.

CUKRZYCA TYPU 1 

Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną, w przebiegu której pojawia się nadmierny poziom cukru we krwi czyli hiperglikemia. W cukrzycy typu 1 jest ona spowodowana całkowitym brakiem insuliny, następującym w konsekwencji zniszczenia komórek beta trzustki odpowiedzialnych za wydzielanie tego hormonu. Stan przewlekłej hiperglikemii jest niepożądany i bardzo niebezpieczny. Przyczynia się do nieprawidłowości w pracy wielu narządów i może doprowadzić do ich niewydolności. Dotyczy to głównie nerek, naczyń krwionośnych, narządu wzroku, serca oraz układu moczowego.

Typ 1 cukrzycy występuje u około 10-15% wszystkich chorych na to schorzenie. W Polsce na cukrzycę typu I choruje około 200 tysięcy osób. Rozwój tego typu cukrzycy jest charakterystyczny dla młodych osób oraz dzieci. Szczyt zachorowań obserwuje się pomiędzy 10 i 12 rokiem życia, a także pomiędzy 16 i 19.

CUKRZYCA TYPU 1 - przyczyny 

Dlaczego dochodzi do niszczenia komórek beta trzustki? Do degradacji komórek beta trzustki dochodzi w wyniku zaburzonej reakcji autoimmunologicznej. Co to oznacza? Organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała, które atakują i niszczą własne komórki, w tym przypadku komórki odpowiedzialne za produkcję insuliny. W konsekwencji zaczyna jej brakować, aż dochodzi do całkowitego niedoboru. Dlaczego zatem organizm atakuje sam siebie? Niestety nie znamy jednoznacznej przyczyny. Wiemy jednak, że w powstawaniu tej choroby rolę odgrywają: czynniki genetyczne, infekcje wirusowe oraz inne czynniki środowiskowe, a jej rozwój jest uzależniony od tego kiedy te czynniki się spotkają.

Objawy CUKRZYCY TYPU 1

Pierwsze oznaki cukrzycy typu 1 występują zwykle, gdy uszkodzone zostanie większość, bo aż 80-90% komórek beta trzustki. Objawy te są ostre, a stan chorego w momencie rozpoznania zazwyczaj jest ciężki. Typowe objawy cukrzycy to:

• spadek masy ciała mimo znacznie zwiększonego apetytu,

• osłabienie oraz senność,

• oddawanie zwiększonej ilości moczu,

• wzmożone pragnienie,

• ropne zmiany na skórze,

• zaburzenia widzenia.

CUKRZYCA TYPU 1 - rozpoznanie i badania

W diagnostyce cukrzycy niezależnie od jej typu można się posłużyć jednymi z kilku dostępnych badań. Powinny one być wykonane w laboratorium. Pomiar na glukometrze nie uprawnia do rozpoznania tego schorzenia. Do badań, które można wykonać zalicza się:

• Pomiar stężenia glukozy na czczo – czyli od 8 do 14 godzin od czasu ostatniego posiłku. Najczęściej ma to miejsce rano. Do czasu wykonania badania można wypić maksymalnie do pół szklanki wody. Cukrzycę rozpoznaje się, gdy poziom cukru we krwi wynosi 126 mg/dl lub więcej. Co ważne konieczne jest dwukrotne potwierdzenie takiej nieprawidłowości.

• Badanie glikemii przygodnej – czyli pomiar poziomu glukozy niezależnie od pory dnia oraz czasu jaki upłynął od konsumpcji ostatniego posiłku. Wynik równy 200 mg/dl bądź wyższy przy współwystępowaniu objawów zbyt wysokiego poziomu glukozy we krwi świadczy o cukrzycy.

• Test doustnego obciążenia glukozą (OGTT) – czyli zbadanie stężenia cukru we krwi w 120 minucie od wypicia 75 glukozy rozpuszczonej w około 300 ml wody. Poziom 200 mg/dl lub wyższy oznacza cukrzycę. Ważne, by przez co najmniej 3 dni przed badaniem stosować dietę normowęglowodanową.

W celu określenia czy u danej osoby występuje typ 1 cukrzycy konieczne jest wykonanie dodatkowych badań. Są to:

• Test na występowanie przeciwciał anty-GAD (przeciwciał przeciw dekarboksylazie kwasu glutaminowego). Są one obecne u około 80% chorych na ten typ cukrzycy.

• Wykrywanie przeciwciał ICA (przeciwciał przeciwwyspowych). Stwierdza się je u około 80% osób z cukrzycą typu 1 w momencie rozpoznania choroby. Z czasem przeciwciała te zanikają. Ich występowanie stwierdza się także w innych schorzeniach m.in. chorobach tarczycy czy chorobie trzewnej.

• Sprawdzenie obecności autoprzeciwciał IAA (autoprzeciwciał przeciwko insulinie). Występują one przede wszystkim u dzieci chorych na ten typ cukrzycy. U osób dorosłych stwierdza się je jedynie w 10-20% przypadków.

• Wykrywanie przeciwciał IA-2 beta i IA-2 (przeciwciał przeciw fosfatazom tyrozynowym). W momencie rozpoznania cukrzycy zauważa się ich obecność odpowiednio u 30-50% i 55-75% chorych.

• Oznaczenie peptydu C. Peptyd C jest częścią łańcucha insuliny. W cukrzycy typu 1 obserwuje się spadek jego stężenia.

Powikłania CUKRZYCY TYPU 1

Niezależnie od typu cukrzycy konieczne jest jak najszybsze wdrożenie odpowiedniego leczenia i diety, by uchronić się przed niebezpiecznymi powikłaniami tej jednostki chorobowej. Dzielą się one na:

• Mikroangiopatie (uszkodzenia w obrębie małych naczyń – żył, tętnic, naczyń włosowatych):

1. retinopatia cukrzycowa (uszkodzenie naczyń krwionośnych w siatkówce oka) – występuję u większości chorych z typem 1 cukrzycy w ciągu 20 lat od rozpoznania choroby. Doprowadza do zaburzeń widzenia i może przyczyniać się do utraty wzroku.

2. nefropatia cukrzycowa (patologiczne zmiany w nerkach) – główny powód niewydolności nerek.

3. neuropatia cukrzycowa (zaburzenia w działaniu układu nerwowego) – objawiać się może uczuciem drętwienia, mrowienia, piekącym, elektryzującym bólem. U niektórych dochodzi do owrzodzeń stóp oraz zaniku odruchu skokowego. U wielu pacjentów rozwija się stopa cukrzycowa (jeśli nie będzie odpowiednio leczona może dojść do martwicy stopy i w konsekwencji doprowadzić do amputacji).

• Makroangiopatie (uszkodzenia w obrębie dużych naczyń):

1. Miażdżyca,

2. Udar mózgu,

3. Choroba niedokrwienna serca,

4. Zawał serca.

WAŻNE: Istotnym jest, by jak najwcześniej rozpoznać występujące powikłania, co umożliwiają regularne badania przesiewowe.

Leczenie CUKRZYCY TYPU 1  (intensywna funkcjonalna insulinoterapia)

W terapii cukrzycy typu 1 konieczne jest stosowanie insuliny. Jest to jedyny sposób leczenia. Istnieją różne modele insulinoterapii oraz różne rodzaje insuliny. W typie 1 cukrzycy najczęściej wykorzystuje się analogi insuliny, co zmniejsza ryzyko pojawiania się stanów hipoglikemii (zbyt niski poziom cukru we krwi). Zalecanym modelem jest intensywna funkcjonalna insulinoterapia z wykorzystaniem pompy insulinowej bądź penów. Ten typ leczenia ułatwia unormowanie poziomów glukozy we krwi i tym samym minimalizuje ryzyko rozwoju powikłań.

Intensywna funkcjonalna insulinoterapia (FIT) z wykorzystaniem penów polega na wielokrotnych podskórnych wstrzyknięciach insuliny szybkodziałającej przed posiłkami oraz analogu długodziałającego przed snem. W tym typie insulinoterapii można stosować różne godziny i ilość posiłków, gdyż podawanie insuliny dostosowuje się do trybu życia, co znacznie poprawia jego jakość. Stosując ten rodzaj insulinoterapii musisz pamiętać o codziennej kontroli glikemii za pomocą glukometru. Stężenie cukru powinnaś/ieneś mierzyć na czczo, przed posiłkiem oraz 2 godziny po posiłku.

Insulina szybkodziałająca:

• początek działania (dostanie się insuliny spod skóry do krwioobiegu czyli czas, który powinien upłynąć od podaży insuliny do rozpoczęcia posiłku) uzyskuje po 5-15 minutach,

• szczyt działania (czas, w którym insulina ma doprowadzić do pożądanego stężenia cukru) mieści się w czasie 90-120 minut. Ze szczytu działania wynika też pora przekąski gdyż musi się ona mieścić w szczycie działania.

• koniec działania (czas, po którym działanie insuliny zaczyna słabnąć) uzyskuje po 6-8 godzinach.

Znajomość czasów działania insuliny jest bardzo istotna. Wiedząc iż analog szybkodziałający zaczyna działać praktycznie od razu od momentu wstrzyknięcia wiesz, że nie musisz czekać z posiłkiem, a możesz zacząć go spożywać zaraz po podaniu hormonu. Pamiętaj jednak, że moment podaży insuliny jest uzależniony także od Twojego stężenia cukru we krwi. Przed posiłkiem powinien on wynosić od 70-110 mg/dl. Jeżeli jest niższy to podaj insulinę już w trakcie posiłku.

Terapia z użyciem pompy insulinowej polega na ciągłym podskórnym wlewie insuliny. Dzięki temu urządzeniu nie musisz wykonywać wielokrotnych zastrzyków. Dodatkowo ten sposób leczenia jest najbardziej zbliżony do fizjologii. Zalecany jest przede wszystkim dla dzieci oraz kobiet w ciąży.

Dieta w CUKRZYCY TYPU 1

Nieodłącznym elementem w leczeniu cukrzycy jest odpowiednia dieta. Stosowanie insuliny nie wyłącza Cię z przestrzegania zaleceń żywieniowych w tym schorzeniu. W cukrzycy w tym też w cukrzycy typu 1 zalecana jest dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów. Opiera się ona na zasadach zdrowego żywienia, a jej ogólne zasady to:

• Staraj się, by Twoja dieta była urozmaicona, a jej wartość energetyczna była dostosowana do Twojego wieku, masy ciała, poziomu aktywności fizycznej. Nie stosuj głodówek, ale też nie przejadaj się.

• Unikaj fast foodów, chipsów, parówek, słodyczy. Staraj się wybierać produkty naturalne, jak najmniej przetworzone.

• Nawet jeśli stosujesz funkcjonalną intensywną insulinoterapię, która dopuszcza różne pory oraz ilość posiłków, staraj się jeść regularnie. Spożywaj około 5 posiłków dziennie, najlepiej o stałych porach.

• Ogranicz spożycie soli. Staraj się nie dosalać potraw. Smak posiłków możesz wzbogacać wykorzystując różne naturalne zioła i przyprawy np. bazylia, tymianek, oregano, zioła prowansalskie, czarnuszka itp.

• Unikaj używek. Ogranicz spożycie alkoholu i zrezygnuj z palenia papierosów.

• Przygotowując potrawy pamiętaj o odpowiednich technikach kulinarnych. Możesz gotować (najlepiej w małej ilości wody), piec w papierze do pieczenia, naczyniu żaroodpornym, dusić (bez obsmażania). Pamiętaj, żeby nie rozgotowywać produktów. Lepsze będą al dente gdyż mają one niższy indeks glikemiczny (nie powodują wahań cukru we krwi). Wyklucz smażenie i panierki. Pamiętaj też by bez potrzeby nie rozdrabniać nadmiernie produktów.

• Wybieraj dobrej jakości tłuszcze. Ich źródłem powinny być różne orzechy (włoskie, nerkowce, laskowe, migdały itp.), oleje (oliwa z oliwek, olej lniany, rzepakowy), pestki i nasiona oraz awokado. Unikaj twardych margaryn i produktów z ich dodatkiem (wyroby piekarnicze, ciastka, ciasta itp.).

• Pamiętaj o konsumpcji białka. Może ono pochodzić zarówno z produktów zwierzęcych (ryby, drób bez skóry, cielęcina, młoda wołowina), jak i roślinnych (zwłaszcza rośliny strączkowe: ciecierzyca, fasola, groch, soczewica itp.). Najlepiej jeśli stosunek białka zwierzęcego do roślinnego wynosi 50:50.

• Spożywaj dużo różnych warzyw. Stanowią one podstawę piramidy żywieniowej co znaczy, że powinniśmy ich spożywać jak najwięcej. Dołączaj je więc do każdego posiłku.

• Owoce konsumuj z umiarem. Ich ilość u osób z cukrzycą powinna być ograniczona. Staraj się nie jeść ich „samotnie”, a w towarzystwie źródła tłuszczu np. orzechów. Dzięki temu unikniesz gwałtownego wzrostu glukozy we krwi. Unikaj soków czy musów owocowych, owoce jedz „w całości”.

• Unikaj produktów będących źródłem węglowodanów prostych. Są to: słodycze, produkty z dodatkiem cukru (czytaj etykiety), produkty z białych oczyszczonych mąk (pieczywo jasne, bułki, drożdżówki, pierogi z oczyszczonych mąk, jasne makarony itp.).

• Z produktów węglowodanowych wybieraj te, które dostarczają węglowodanów złożonych czyli: mąki o typie 1850 lub więcej, produkty z takich mąk, grube kasze (gryczana palona i niepalona, orkiszowa, pęczak), pełnoziarniste płatki (owsiane górskie, żytnie, orkiszowe). Produkty te są bogate w błonnik pokarmowy, który spowalnia wchłanianie węglowodanów oraz daje uczucie sytości.

Powyższe zasady są zaleceniami ogólnymi. Opierają się na piramidzie zdrowego żywienia także dla osób zdrowych. Jeśli cierpisz na cukrzycę typu 1 i chcesz nauczyć się dawkowania insuliny do swoich posiłków powinnaś/ieneś dowiedzieć się także kilku dodatkowych informacji. Przede wszystkim czym jest wymiennik węglowodanowy oraz przelicznik insulina/wymiennik

Wymienniki węglowodanowe w CUKRZYCY TYPU 1

Wymiennik węglowodanowy (WW) – jest to ilość produktu w gramach, która dostarcza 10 gram węglowodanów przyswajalnych. Węglowodany przyswajalne = węglowodany ogółem – błonnik pokarmowy (wartości te można znaleźć w tabelach wartości odżywczych oraz na opakowaniach produktów). Gdy wiemy już ile węglowodanów przyswajalnych znajduje się w produkcie liczbę tę dzielimy przesz 10 i dzięki temu uzyskujemy liczbę WW. Wymienniki węglowodanowe pozwalają na obliczenie ilości węglowodanów w diecie/posiłku oraz dopasowanie ilości insuliny.

Przykład:

100g maślanki zawiera 4,8g węglowodanów. Produkt ten nie zawiera błonnika więc są to już węglowodany przyswajalne czyli wystarczy podzielić 4,8 przez 10 co daje nam w przybliżeniu 0,5 WW. Jeśli masz ochotę na 200g maślanki da Ci to 1 WW.

Całkowitą ilość WW w Twojej diecie oraz ich rozkład na posiłki pomoże ustalić Ci doświadczony dietetyk. Stąd też warto skorzystać z konsultacji dietetycznej oraz indywidualnej diety online w cukrzycy typu 1 ułożonej specjalnie dla Ciebie.

Przelicznik insulina/wymiennik – jest to ilość insuliny potrzebna do zbilansowania 1 WW. Jest to ustalane przez lekarza! Dawka insuliny, którą musisz podać na dany posiłek to liczba WW pomnożona właśnie przez ten przelicznik.

Przykład:

Jeśli Twój przelicznik (pamiętaj ustala to lekarz) wynosi np. 1,1 jednostki insuliny na 1 WW to jeśli w danym posiłku chcesz spożyć 5 WW zgodnie ze wzorem musisz podać 5,5 jednostki insuliny (1,1 x 5 = 5,5).

Indywidualna dieta online w cukrzycy typu 1

Odpowiedni plan odżywiania ułożony przez dietetyka klinicznego jest niezbędny w cukrzycy typu 1. Nie tylko zapobiega powikłaniom które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia ale przede wszystkim odpowiada za i poprawie jakości życia oraz samopoczucia. Niezwykle ważne jest jednak indywidualne wyliczenie ilości węglowodanów w diecie oraz ustalenie wymienników WWW, zapotrzebowania kalorycznego czy uwzględnienie aktywności fizycznej osoby. Dobry dietetyk na podstawie powyższych informacji jak i interpretacji wyników badań bez problemu ułoży dla Ciebie  indywidualną dietę online.

Podsumowanie

Cukrzyca typu 1 jest schorzeniem przed, którym nie jesteśmy w stanie się uchronić. Niestety ze względu na niejasne przyczyny nie znamy metod zapobiegania tej jednostce chorobowej. Większość osób, u których stwierdza się ten typ cukrzycy początkowo jest przerażona. Wymienniki węglowodanowe, podawanie insuliny dopasowane do posiłków budzą lek. Nie zrażaj się jednak i nie załamuj jeśli zdiagnozowano u Ciebie to schorzenie. Początkowo opanowanie pewnych zasad może wydawać się trudne jednak wszystkiego da się nauczyć i wypracować. W miarę upływu czasu pewne rzeczy wejdą Ci w nawyk i będzie Ci po prostu łatwiej.

Literatura:

• Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2017, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Diabetologia Praktyczna 2017, tom 3.

• M. Gackowska: Interpretacja wyników badań laboratoryjnych w praktyce dietetyka. Część VI – zalecenia diagnostyczno żywieniowe w cukrzycy, Food Forum, 88-96.

• M. J. Fowler: Mikro – i mikronaczyniowe powikłania cukrzycy, Diabetologia Po Dyplomie 2011, 8, 40-44.

• H. Cibrowska, A. Rudnicka: Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa

• L. Kania: Hipoglikemia w cukrzycy typu 1, Postępy Nauk Medycznych 2017, 2, 95-98.

Polityka prywatności i regulamin serwisu

Kontakt

Tel; 661 499 583

email : maciejkowalskitrener@gmail.com

adres ; Jana Pawła Woronicza 31

02-640 Warszawa

siłownie: Zdrofit, Qbik Loft Aparts

Współpraca online z dietetykiem 

Dietetyk online                                                      

Dieta online

Współpraca online z trenerem

Trener personalny online

Plan treningowy online

Nazywam się Maciej Kowalski i jestem trenerem personalnym oraz dietetykiem z Warszawy. Oferuje skuteczne odchudzanie oraz poprawę kondycji i sprawności fizycznej w atrakcyjnej cenie.